Личноста на Христос во средиштето на противењето

За христијаните и за многу други луѓе, историчноста на Христос е очигледна. Според јасното сведоштво на Светото Писмо, Исус бил историска личност, роден во Витлеем во Јудeja, за време на владеењето на императорот Август. Тој ги поучувал луѓето, правел чуда, бил распнат на крст за време на Понтиј Пилат и воскреснал на третиот ден. Освен тоа, научните истражувања ги потврдија повеќето факти што се однесуваат на историскиот живот на Исус, онака како што ни се познати од евангелијата.

Како и да е, непријателите на христијанството, без оглед дали „научно“ или идеолошки ангажирани, повремено ја омаловажуваа историчноста на Христос и објавуваа „научни“ аргументи за да ги поткрепат нивните сомнежи. Промовирањето на овие сомнежи од страна на медиумите обично се засилува со приближувањето на големиот празник Божик, во обид пошироката јавност да се убеди дека настаните што ги слави Црквата се мит и немаат никаква историска основа.

Истовремено, други идеолошки поставки ја проектираат необичната идеја дека историчноста на Христос не е неопходна за разбирање на суштината на христијанската вера. Со други зборови, некои луѓе тврдат дека Христос не бил историска (т.е. реална) личност, туку е идеја или став, состојба, која што сите сме повикани да ја постигнеме. Таквите ставови ги промовираат некои современи филозофски трендови, групи и организации од источните религии и од движењето New Age. Недостатокот на вистинско православно вероучение резултираше со вакви широко-распространети поими, кои се прифатени дури и од некои христијани. Во овој контекст, во кој историските факти на Евангелијата се сфаќаат како алегории и симболи, произволноста на ваквиот вид на толкување на Светото Писмо (т.е. толкување на начин како што лично ви одговара, со додавање на најчудни и контрадикторни поими) ја достигна својата кулминација. Така, германскиот филозоф Хегел (1770-1831) тврдел дека она што е важно, не е историската личност на Христос, туку идејата поврзана со Христос. Што се однесува до историјата, верувајте во што сакате; она што е важно е идејата. Шелинг (1775-1854) верувал исто така, додека учениците на Хегел и филозофи, како Шопенхауер (1788-1860), Бруно Бауер (1809-1882) и други, поочигледно се сомневале во историчноста на Христос или ја толкувале симболично. За жал, познати протестантски теолози како Бултман (1884-1976) ја промовирале потребата од „демитификација (demythification)“ на Евангелијата и на Новиот Завет воопшто, и меѓудругото, правеле разлика меѓу „историскиот Исус“ и „Исус на верата“.

Конечно, бидејќи секоја фаза во животот на Христос има теолошко значење, ересите, кои обично се од протестантско потекло, го доведуваат во прашање значењето на христијанските празници. Јеховините сведоци, на пример, тврдат дека празниците воопшто, а особено празникот на Господовото Рождество, не се такви како што изгледаат и имаат паганско, нехристијанско потекло и, навистина, честопати се придружени со неприлични практики и активности како што се пијанство и блуд. Тие нагласуваат дека празниците не се споменуваат во Светото Писмо, освен со негативни конотации на некое убиство, како на пример кога свети Јован Крстител бил убиен на роденденот на Ирод. Што се однесува до Божик, тие тврдат дека Господ не е роден на 25 декември, така што нема смисла да се слави на тој датум, кој бил ден поврзан со обожавање на сонцето во поранешно време.

[…] Тука нашето внимание ќе го сосредоточиме на важноста на историчноста на Господ Исус Христос за христијанската вера, како што е претставена во Новиот Завет, а особено ќе се фокусираме на одредени историски и теолошки проблеми поврзани со Раѓањето на Христос.

Рождеството Христово како историски настан

Во Новиот Завет никако не се сретнува став дека Исус Христос е идеја или дека Неговото Раѓање е воплотување (incarnation) на идеја. Напротив, се тврди дека Тој е конкретна историска личност, кој е роден и живеел во одредено место и време и бил поврзан со други историски лица и со настани од неговото време.

Continue reading →

Проблемот со историчноста на Исуса Христос потекнува од XVII—XVIII век, и е во врска со појавата на рационалистичката критика на Библијата

«Јудејски древности» на Флавиј

Најраното спомнување на Исус Христос, надвор од христијанската литература, го наоѓаме во делото «Јудејски древности (грч. Ἰουδαϊκὴ ἀρχαιολογία, лат. Antiquitates Iudaicæ)» на познатиот еврејски (јудејски) историчар Јосиф Флавиј. На едно место (ХХ, 199—201) тој патем го спомнува Исус во врска со настани од 62 г.:

Првосвештеникот Ананија го собрал синедрионот и му го претставил Јаков, брат на Исус, нарекуван Христос, исто како и неколку други лица, ги обвинил за нарушување на законите и ги осудил да бидат убиени со каменување.

Овој фрагмент, каде што Флавиј не го признава Исус за месија и воопшто не пишува ништо што не би го напишал правоверен фарисеј (каков што бил и самиот), не предизвикува кај истражувачите никакви прашања или сомнежи за неоригиналност. Поинаку стои работата со поопширен пасус (XVIII, 63—64), познат как «Сведштвото на Флавиј» (лат. Testimonium Flavianum):

Во тоа време живееше Исус, човек мудар, ако воопшто може да се нарече човек. Тој направил зачудувачки дела и станал учител на оние луѓе кои жедно ја примале вистината. Тој привлекол кон себе многу јудејци и елини. Тој бил Христос. По настојување на влијателни лица, Пилат го осудил на крст. Но оние што и порано го сакале, не престанале да го сакаат и сега. На третиот ден тој повторно им се јавил жив, како што возвестиле за него и за многу други чудеса боговдохновените пророци. До сега постојат таканаречени христијани, кои така се именуваат според неговото име.

Овој извештај би морало да биде напишан во 90-тите години од првиот век. Но, веројатно, тој текст во грчки ракопис не е оригинален, туку е редактиран на преминот од III во IV век од некој препишувач, кој го усогласил со христијанското учење. Таа претпоставка е можна од следните причини:

Јосиф Флавиј, кој е фарисеј и правоверен следбеник на јудаизмот, потомок на Макавеите, член на познат род првосвештеници, тешко би можел да соопшти дека Исус бил Месија, дека е распнат и воскреснал на третиот ден.

Во III век, филозофот Ориген го укорувал Јосиф Флавиј дека тој не го смета Исус за месија, т.е. Ориген не го познавал «Сведоштвото на Флавиј» или тоа во неговото време било поинакво. Сепак, во почетокот на IV век, христијанскиот автор Евсевиј веќе го цитира текстот «Сведоштвото на Флавиј».

Но, уште во 1912 г. професорот на Тартускиот универзитет, Александар Василев, го објавил во Париз вториот дел од арапскиот текст на «Светска хроника» од епископот Агапиј Манбиџски (X век). Агапиј го цитира сведоштвото на Јосиф Флавиј за Исус Христос, кое тој го презема од истите «Јудејски древности», но текстот принципиелно се разликува:

Во тоа време живееше мудар човек, кого го нарекуваа Исус. Неговиот живот беше достоен и тој беше славен со својата добродетел. И многу луѓе од јудеите и од други народи станаа негови ученици. Пилат го осуди на распнување и смрт. Но оние, кои станаа негови ученици, не се откажаа од неговото учење. Тие раскажуваа, дека им се појавил по три денови по распнувањето и дека бил жив. Сметаат дека бил Месијата, за кого пророците претскажувале чудеса.

Текстот завршува со коментар од Агапиј: «Таков е расказот од Јосиф… за нашиот Господ Христос, Тој да биде прославен».

Значи она што го сметале за интерполација (вметнување, додавка), се покажало само како редактиран цитат.

Сепак, откритието на Василев останало неискористено: едни продолжиле да тврдат, дека таква историска личност како Исус Христос не постоела, бидејќи единственото современо сведоштво за него се покажало подоцнежна додавка, а други, едноставно не ја забележале париската публикација.

https://bit.ly/2Jzce3p

Првото Христово Раѓање е предвечно, Синот Божји се раѓа од Бог Отецот уште пред создавањето на што било…

Второто Раѓање е воплотувањето, вочовечувањето на Синот Божји од Пресвета Дева Марија…

Третото Христово раѓање е…

Повторно раѓање

Третото Христово раѓање е во животот на луѓето кои веруваат во Него и го прифаќаат како свој, личен Бог. Затоа што, иако Христос се воплоти за да ги спаси сите, немa да биде спасен секој човек.

Се разбира, Господ „сака сите луѓе да бидат спасени и да ја познаат вистината“ (1 Тим 2,4) и Тој навистина е семоќен. Сепак, Тој ја почитува слободата на луѓето и не сака да нè спаси против нашата волја.

Така, во (книгата) Откровение, Тој е претставен како просјак кој талка, оди од врата до врата, од душа до душа, тропа за да му отвориме: „Еве, јас стојам пред вратата и тропам; ако некој го чуе мојот глас и ја отвори вратата, ќе влезам кај него и ќе јадам со него и тој со мене“ (Откр 3,20). И расказот за првата христијанска ноќ се повторува. Повеќето врати се затворени, како што било и во Витлеем; нашите срца се прибежишта за други богови и божици. Христос наоѓа само неколку души подготвени да Го примат. „Меѓу своите дојде и неговите не го примија“ (Јн 1,11). Но, за оние во кои Тој престојува, Тој шталата ја прави палата, а јаслите − раскошна трпеза; Тој е роден во нивните срца и им дава преродување (повторно раѓање).

Тоа преродување е неопходно за нашето спасение. Само оние кои се „родени од горе“ (Јн 3,3) − како што вели самиот Господ − влегуваат во Царството Небесно и стануваат негови граѓани. А, како може човек повторно да се роди? − прашува Никодим, и ние со него (Јн 3,4). Како одговор, да слушнеме што ѝ рече ангелот на Дева Марија, која беше зачудена кога дозна дека ќе роди без маж: „Светиот Дух ќе слезе на тебе и силата на Севишниот ќе те осени“ (Лк 1,35). Христос бил зачнат во утробата на Марија од Светиот Дух, а со истиот Дух и во нас може да биде зачнат и да го носиме во нас. Можеме да го носиме Христос откако ќе се изврши нашето соединување со Светиот Дух.

Навистина, нешто прекрасно се случува во нашите животи, што светот не го разбира, не го научил и никогаш нема да постапува така: преку Светиот Дух, секој христијанин може да го зачне и да го носи Христа. И Христос што го носиме, ќе биде нашето сопствено јас, и ние ќе бидеме друг (another) Христос во светот, мал Христос, што и е вистинскиот христијанин.

Жив пример за такво преродување е апостолот Павле. Тој успеал да го зачне Христос и да го носи во себе, така што можел да рече: „Јас веќе не живеам, туку Христос живее во мене (Гал 2,20). Најдлабокото во него беше Христово, неговиот ум беше − на Христос, неговото срце − на Христос. Така, тој можеше да Го зароди и во душите на другите околу себе, како што им пишува на Галатијците: „Чеда мои, за кои сум пак во родилни маки, додека не се обликува во вас Исус Христос“ (4, 19). Каков посветен родител бил апостолот! Како да ги внесувал во своето тело и да ги носел, сè додека да можеле да се родат како христијани, како мали христоси. Oва мора да го знаат сите учители на Евангелието, сите вероучители. Нивната најголема задача, нивната главна мисија е да го породат Христос во душите на луѓето и притоа, да претрпат породилни болки.

Како се раѓаме повторно?

Непосредно пред неговите страдања, Христос на своите ученици им кажал дека ќе го испрати Утешителот, Кој „е со вас и ќе биде во вас“ (Јн 14,17). Овој Утешител го извршува третото Христово раѓање; во Духот, во нашите срца. Тој се соединува со нас и во светот внесува нов Христос, т.е. нашето новородено јас. А, како нè посетува Утешителот?

Нашата прва средба со Него е преку вера. Верата ја отвора вратата на душата, за да може да влезе Христос. Верата Го прима, ги предложува нашите срца пред Него и предизвикува во нас силен интерес и огнена желба да Му се приближиме. Ова е првичната потреба; Христос да престојува во нашите срца, како што вели св. апостол Павле (Ефес 3,17). Но, потребна е љубов за Господ да остане со нас и да нè направи Негов храм и олтар. Исус Христос вели: „Ако некој Ме љуби, ќе го пази словото Мое; и Мојот Отец ќе го возљуби, и ќе дојдеме при него и живеалиште во него ќе направиме“ (Јн 14,23). Божјиот збор ни помага во утврдувањето на нашата вера и во зголемувањето на нашата љубов. Кога зборот Божји (проповедта и учењето), во нас престојува изобилно, тогаш Словото Божјо, Исус Христос, не само што се сместува во нас, туку целосно нѐ исполнува со Него. Тој мистично нè одгледува и нè подготвува за нашето совршено соединување со Бог.

Но, она што, всушност, влијае на нашето повторно раѓање во Христос, конечно, е Светата Тајна (Причестувањето). Господ тоа јасно го кажа: „Кој го јаде Моето тело и ја пие Мојата крв, ќе биде во Мене и Јас во него“ (Јн 6,56).

Тој доаѓа, тропа на нашата врата и, кога ќе (се) отвориме, самиот Тој поставува трпеза за нас. Тој, Просјакот на нашето спасение, ги принесува Своето Тело и својата Крв за да нè нахрани и да нè направи среќни. Тој нè повикува на (мистична, таинствена) Вечера со Него, затоа што „Моето тело е вистинската храна, и Мојата крв – вистинското питие“ (Јн 6,55). Ние вистински го славиме Божик тогаш, кога со страв Божји, вера и љубов, се причестуваме со пречистите Таинства и повторно се раѓаме заедно со новородениот Христос.

Сергиј Сакос

The Third Birth of Christ (Part I)

The Third Birth of Christ (Part II)

Човековата судбина не е порано одредена. Во православното Предание не постои таков концепт, како во исламот (кисмет, к’смет). Животот навистина е еден и нашата животна можност овде е единствена и неповторлива. Затоа, ние со нашиот одговорен или неодговорен начин на живот избираме помеѓу рајот и пеколот. Tиe две состојби започнуваат уште овде на земјата и продолжуваат во вечноста. Тогаш, во што се состои Божјиот Суд, кој му претстои на секој човек? На Божјиот суд, Бог во нас само ќе го препознае образот / ликот на неговиот единороден Син – бидејќи преку Него сè се спасува, т.е. влегува во вечно постоење – или пак, нема да го препознае: „Потоа дојдоа и другите девојки и викаа: ,Господаре, господаре, отвори ни!‘ А тој им одговори и рече: ,Вистина, ви велам: не ве познавам!‘ “ (Мт 25. 11-12). Затоа, целта на нашиот христијански живот е обновувањето, очистувањето на Божјиот образ во нас. Обратно, гревот и (по)грешниот живот водат кон изопачување на Божјиот образ во нас и оддалечување од Бога, отуѓување од Бога до непрепознатливост на човекот.

Значи, човекот ја гради својата среќа или несреќа, иако живее во услови во кои се нашол според Божјата промисла. Божја промисла го нарекуваме уредувањето и текот на околностите во светот кои најчесто се несфатливи за нас, но веруваме дека Бог секогаш за секого промислува и уредува онака како што е најдобро и најцелисходно.
Бог е личност, но концептот на нашата индивидуална личност не треба да го изедначуваме со Бог. Бог „никој никогаш не го видел,“ но единородниот Син го објави / го откри (сп. Јн. 1, 18). Полнотата на Божјото постоење се пројави телесно во Исус Христос, Бог засекогаш / вечно се соедини со човекот во Христос. Истовремено, Бог со својот Дух е „присутен (на)секаде и исполнува сè“ и со Светиот Дух „секоја душа живее, се возвишува во чистота, осветлена со троичното единство во светата таинственост.“ Значи, не можеме да го разбереме Троичниот Бог со својот ум, туку треба да го смириме умот пред тајната на Бога и да дозволиме Божјата благодат да го просветли и да нè направи учесници / причесни на Бога, што пред сè и се случува во Црквата, која што е Тело Христово. Ако со непросветлен (непокаен) ум бараме различни работи од Бог, нашите желби се разнесени како прашина, Бог не нѐ слуша и не нѐ услишува затоа што ние не го слушаме Бога и немаме свест за Него. Нашите молитви честопати се разговор со нашите сопствени мисли и нашата вера во Бога, понекогаш е вера во проекцијата на сопствениот паднат ум којшто се идентификува / се поистоветува со Бога.

Затоа е важно, со молитва да се отвориме за тајната на Бога – и како што нè учи Христос – да го бараме пред сè Небесното Царство (т.е. присуството на Бог), а потоа сè друго ќе ни се додаде онолку колку што ни е потребно. Многу од нашите желби и потреби, всушност се производ на нашето погрешно разбирање и на Бог и на светот околу нас и на нас самите и на нашите потреби. Тие потреби главно се засновани на нашиот егоизам, т.е. на себичниот индивидуализам и разбирање за себе одвоено од ближните и од Бог. Со охристовувањето го гледаме светот во поинаква светлина, во Светиот Дух се отвораат хоризонтите на меѓусебна поврзаност на сè што е создадено и крајната Божја цел: да соедини сè во Христос. Затоа, највисокото и највозвишено значење на молитвата е престојувањето во присуство на Бога, како што велат големите молитвеници, тихувањето / мирувањето на умот во срцето. Молитвата станува нов начин на живот, без многу зборови и многу желби, без прашања, туку само восхит и славење на Бог, Кој прекрасно се прославил во сè.

Според текст на Архимандрит Сава (Јањиќ)