Високите технолошки достигнувања на современоста, освен благословена помош во работата, носат и искушение: човекот – којшто е лик, икона, образ божји – да биде преформатиран и корегиран до непрепознатливост. На пр. полот е сфера во која денес, човекот кој заборавил дека е образ Божји, се соочува со толку теории и ориентации, кои сведочат пред сѐ, за една голема духовна дезориентација.

Светото Писмо ни открива дека „Бог го создаде човекот според Својот образ, машко и женско ги создаде.“

Меѓутоа, во „Прирачникот за наставници за примена на родова сензитивност во основно образовние,“ издаден пред неколку месеци, се посочува: „Најважно е да ја разберете разликата помеѓу двата основни концепти: родот и полот.“ [1] Според идеолозите на Прирачникот: „Основата на моќта произлегува од верувањето дека постојат два „природни“ пола…“

Илузорно е да се проблематизираат фактичките разлики меѓу машкиот и женскиот пол, па уште и да се зборува за верување или неверување во два природни пола, бидејќи не само христијанството и другите религии, туку пред сѐ, науката не ја поддржува оваа концепциска поставеност; полот не се доделува при раѓање, ниту се надминува со ново-воведениот родов идентитет. Затоа, оваа гендер–идеологија или нововерство, мора да наиде на отпор уште на терминолошко ниво: бидејќи, ако се озакони разликувањето на пол и род – ќе се предизвика непоправлива штета; последиците од тоа редефинирање ќе ги сносат и децата и семејството и општеството. Затоа, и предметот Етика во религиите треба да остане во училиштата. Учениците имаат право во училиште да дознаат за основните поими на религиите, за духовните матрици од кои потекнуваат тие самите и нивните соученици од другите религии и со оглед на своите духовни традиции да ги проценат новите вредности кои агресивно се пропагираат.

Бидејќи, тенденциите во образовниот систем се такви што „социјализацијата во семејството, заедницата, училиштата, културата, религијата и медиумите“ се обвинети за лошо поучување за родовите улоги, па затоа се разработуваат планови за промовирање на родовата рамноправност преку образованието со „стимулирање на учеството на учениците во наставни и воннаставни активности независно од полот/родот.“

Поточно, во „Нацрт концепција за основно образование“[2] се скицира „учество во полово / родово нетипични активности.“ Да, во вежбата што таму се предлага, нема ништо лошо машко да биде готвач, но ако случајно готвачот се почувствува, се осознае како готвачка(?!), тогаш станува неприкосновен и законски заштитен во неговата вообразена и патолошка самоубеденост. Во тој правец брзаат некои држави и со сѐ поголема упорност ги наметнуваат на населението (и, најжално, на децата) ЛГБТ агендата и идеите на трансгендеризмот. Така, децата во Шкотска на возраст од четири години(!) сега можат да ги менуваат своите вистински имиња и да си играат и со својот пол, да експериментираат како ќе им одговара улога во спротивниот пол т.е. да се изјаснат како машко или женско, без оглед на тоа дали се родени како машко или женско и за тоа изјаснување не се должни да бараат согласност од родителите.[3]

Познато е дека машкиот или женскиот пол се определува уште при зачнувањето, затоа може да тврдиме дека никој не е роден во погрешно тело, како и дека никој никому не може да му го додели полот отпосле.

Современата хирургија, секако, може да ги менува надворешните полови карактеристики на човекот. Но, таа не може да го смени полот на некој маж или на некоја жена. Половите разлики не се сведуваат на разликата во надворешните (телесни) форми, па дури ниту на разликата во психолошките својства. Тоа се разлики на многу подлабоко ниво. За нас можеби звучи банално тврдењето: мажот не е жена и не може да биде! – но,во Америка, во државата Индијана, некој наставник бил принуден да си поднесе оставка, затоа што им се обраќал на трансродовите ученици само по презиме, т.е. одбивал да ги именува со нивните ново-избрани имиња и (не)соодветните заменки.[4]

Нарушувањата во половиот развој на организмот треба бидат предизвик за медицинско-психијатриски решенија и компетентен црковно-пастирски пристап, а не повод да се легализира нарушувањето или да се воведуваат дваесетина опции за полов идентитет. Впрочем, сите ние наследуваме и споделуваме човечка природа којашто е повредена, оштетена од прародителскиот грев и пред сите нас стои целта за нашето исцелување преку светотаинствениот, литургиски црковен живот.

Во Православното христијанство постои еден подзаборавен збор „целомудрие“ составен од зборовите: целосност“ и „мудрост или разум“. Тоа е внатрешната целосност којашто ги обединува умствените и телесните сили на човекот. Како што е познато, прво-создадениот човек, пред гревопадот не доживувал никакви внатрешни противречности во својата душа. Сите негови душевни сили дејствувале хармонично, а телото непринудно се потчинувало на душата. Кога пак, се помрачил од нечистотијата на гревот, човекот претрпел – не само на надворешно отуѓување од Бога, туку и внатрешно пореметување: се растроиле, се расштимале неговите душевни способности и сили: (волјата, разумот, желбата, чувствата), се расипал односот помеѓу телото и душата. Кога во Црквата зборуваме за ис-цел-ување, мислиме пред сѐ, на обновување на таа целосност и единство на телото и душата.

* * *

Постигнувањето на еднаквост меѓу жените и мажите стана главна цел и составен дел од меѓународната агенда за развој. Може да се каже дека Паролата “еднаквост на половите” има христијански корени, бидејќи христијанството го потврдува универзалното единство на човековата природа. Но, истовремено, „еднаквоста на половите” во христијанството подразбира определена хиерархија и поредок, кој е зададен од тоа, што Ева потекнува од Адам, а не обратно. Тоа сепак, не значи дека женскиот пол, односно Ева — има помало достоинство или вредност од Адам.

Во Библијата се вели дека жената е создадена од ребро. Еврејскиот збор за ребро во различен контекст може да значи и страна, во смисла десна или лева страна. Со тоа ни се најавува идејата дека човечката природа е поделена на два дела кои се дополнуваат еден со друг. Но, полот не е половичност, Ева ја има истата полнота на човечката природа, додека разликите во служењата на мажот и жената во црковниот живот се поврзани со различноста на половите. Значи, дискриминација во Христијанството – нема, иако може да зборуваме за различност, за нееднаквост, за тоа, дека Бог воопшто нѐ создал различни, мажи и жени, за да служиме еден на друг и да се дополнуваме еден со друг.

Повторно ќе се навратам на „Прирачникот за примена на родова сензитивност во основно образование.“ Во него се даваат насоки за родово сензитивен час, со напомена за наставниците: „Уверете се дека момчињата не доминираат во извршувањето на експериментот.“ Наместо да се поттикнуваат и поддржуваат талентираните и способни ученици кои се истакнуваат со знаење и способности, независно дали се момчиња или девојки, родово-сензитивниот концепт машките ги претставува како евентуална опасност по статусот на женското.

Пред Бога мажите и жените се рамни, како што токму за тој социолошки аспект пишува св. апостол Павле: „Нема веќе… ни роб, ни слободен; нема машки пол, ни женски; зашто сите вие сте едно во Христос Исус“ (Гал 3, 28 ). Христијанството ја ослободило жената. И сегашната положба на жената – може да се каже е плод на почитта, што тргнала од христијанството.

За овие цивилизациски влијанија што ги извршило Христијанството, но и за да ги поттикне учениците да размислуваат за суштинските прашања на животот – важно е да постои и да опстане религиското образование во државното школство, макар и според неконфесионален модел, најмалку затоа што тоа е законско право за чие остварување евидентен интерес има и кај родителите и кај учениците.

Текстот е произнесен на трибина на граѓанска иницијатива за образовни реформи

---

[1] https://www.ihr.org.mk/storage/app/media/Publications/Priracnik%20-%20rodova%20senzitivnost%202020.pdf

[2] https://mon.gov.mk/stored/document/Koncepcija%20-%20makedonski%20jazik.pdf

[3] https://www.newsweek.com/kids-young-four-can-now-change-gender-scotland-schools-without-parental-consent-1618942

https://www1.cbn.com/cbnnews/world/2021/august/scotland-decides-4-year-olds-can-choose-new-gender-at-school-without-parental-consent

https://www.dailymail.co.uk/news/article-9888899/Scotland-let-pupils-aged-FOUR-change-gender.html

[4] https://www.wishtv.com/news/local-news/federal-judge-rules-against-former-brownsburg-teacher-over-names-of-transgender-students/

Третиот вселенски собор

Освен теолошките причини кои биле одлучувачки за свикувањето на Третиот вселенски собор, одржан во Ефес во 431 год., еден од главните социо-политички фактори било неединството во империјата, кое станувало сè поочигледно. Од перспектива на царот, неединството во државата означувало големи немири кои лесно би можеле да прераснат во насилство. И од оваа причина, водачите секогаш сакале да се занимаваат дури и со теолошките прашања кои би можеле да го нарушат добриот поредок на државата. Судирот меѓу св. Кирил Александриски и патријархот Несториј Константинополски се проширил во црквите во Рим и Антиохија, со што, според зборовите на св. Кирил, станал „универзален скандал“, бидејќи ги достигнал „краиштата“ на тогашната империја. Пред Соборот од 431 год., св. Кирил му напишал неколку писма на Несториј, во кои ги изложува неговите еретички учења. Јасно е дека за св. Кирил; во едната личност на Христос постоело вистинско единство, а не само обичен „допир (contact)“ помеѓу божествената и човечката природа. Од оваа причина, не било неточно да се тврди дека Марија ја родила истата Личност на Бог Словото. На пример, во 429 год., во својата Пасхална беседа, св. Кирил напишал:

„Бидејќи треба да се разбере дека… Родениот е Бог по природа и затоа Богородица која го родила треба да биде мајка не само на тело и крв… туку и мајка на Господ и Бог кој станал сличен со нас… Затоа Емануел е Бог; и Богородица треба да биде таа што го родила според телото – Бог кој се појави во тело.“

Почетни спорови

Continue reading →

Д-р Филип Кариатлис

Превод од: https://bit.ly/3zFku6Z

Христологијата на св. Кирил Александриски

Еден од најплодотворните писатели на раната Црква, чии дела придонеле, освен за Христологијата, во неговиот спор со патријархот Несториј од Цариград, и за библиската егзегеза, за теологијата на Троица, е св. Кирил Александриски (роден 375 г.). Неговата теологија останала нормативна во источните христијански цркви низ сите векови. Токму поради оваа причина, тој со право се смета за еден од најголемите отци на V век. Св. Кирил напишал многу дела против лажните учења на Несториј – еден од неговите догматски списи носи наслов „Против оние кои не признаваат дека Марија е Богородица“. Тој припаѓал на александриската теолошка школа, која, освен божественоста на Исус Христос, го истакнувала и Неговото личносно единство. Св. Кирил и отците на Третиот вселенски собор, воопшто, најмногу се грижеле да го одбранат учењето дека човекот Исус, роден од Дева Марија, не е некој друг, туку е Словото Божјо, втората личност на Света Троица. Тоа не значи дека Логосот се населил во човек роден од Марија, туку дека е самиот Логос, Кој во времето се родил од благословената мајка.

Според тоа, св. Кирил веруваше дека токму овие вистини се потврдени со името Богородица, бидејќи овој израз најјасно потврдил дека Марија го родила божествениот Син и Слово Божјо. Значи, на Ефескиот собор во 431 г. тој упорно се борел овој термин да биде прифатен од целата Црква, бидејќи терминот носи сотириолошко значење. Без името Богородица, според св. Кирил, постоела опасност да се мисли дека Христос е обичен човек, а не божествениот Син на Бог. Но, ако Христос беше човек, тогаш не можеше да биде во позиција да му ја понуди на светот полнотата на животот, т.е. да го спаси од смртта и распадливоста со тоа што би бил Победник над смртта. И така, станува јасно, зошто за овој поим со право сметале, не само св. Кирил, туку и Црквата пошироко, дека има спасоносно значење, бидејќи прогласувал дека Оној што е роден од Дева Марија е божествениот Син и Слово Божјо.

Терминот Богородица

Continue reading →

Превод од: http://www.greekorthodox.org.au/?page_id=3364

Д-р Филип Кариатлис

Воведни белешки

Во Источното православно предание, месецот август е посветен на Богородица. Празникот Успение (т.е. заспивање) на Богородица, уште пред VI век се славел на 15 / 28 август.(1) Освен големата почит што верните луѓе на Црквата ја укажувале кон Богородица низ сите векови, забележително е и големото влијание што нејзината личност го извршила во православната духовност.

Мајката на Исус Христос во Православната црква е воспевана со многу имиња што ѝ се припишуваат, меѓу кои се: Сесвета мајка, Секогаш-дева Марија и секако, името Богородица. Во Православното Предание има многу икони на благословената мајка на Исус, на кои таа е наречена: Бргупослушна, Сецарица, Омекнување на злите срца, Живоносен извор, Неочекувана радост, Застапничка за грешниците и др.

Причината за сите овие именувања на Дева Марија не смее да биде погрешно сфатена како обожување на оваа личност, туку тоа е сведоштво дека со нејзиното „заспивање“, мајката на Христос веќе започнала да го живее како остварен факт, последниот благослов на Христос Победителот, нешто што сите го очекуваме при Неговото последно Доаѓање. Она што е кажано и пеано за Дева Марија е знак на сето она што Бог на крајот им го ветил на сите личности во животот на Црквата. Токму поради ова, архиепископот Стилијанос изјавил дека секој христијанин е повикан да го „изврши“ Божјото Слово во својот живот во морална смисла, за да стане еден вид носител на Бога.(2)

Следствено, неискажливата Божја љубов, изразена уште во Дева Марија при нејзиното успение, е ветување за вечниот благослов што ги очекува сите верни. Од оваа причина, може смело да се каже дека верата во Исус Христос што би ја исклучувала љубовта и почитта кон Неговата блажена мајка, не само што ќе изгледа студена и нецелосна, туку ќе биде и лишена од емоционалниот и вродено-интуитивен елемент, бидејќи нејзиниот пример, големото смирение, послушноста и љубовта, се извор на инспирација и поттик за сите. Според тоа, јасно е дека преданоста на Црквата кон Дева Марија и употребувањето на разни титули кон неа, не се теолошки неосновани или само емотивни и сентиментални.

И покрај горенаведеното што укажува на вистината дека таа со право може да се смета за човечка икона на совршенството, заради нејзиното длабоко смирение, она што има најголема важност е нејзината улога како Родилка, т.е. нејзиното божествено мајчинство. Навистина, од сите имиња кои ѝ се припишуваат на Дева Марија, само името „Богородица (Θεοτόκος,Theotokos)“ е догматски определено за источната Православна црква. Освен неговото значење за разбирањето на личноста на Марија, тоа име (Богородица), исто така, е главно за верниците на Црквата. Освен што е Мајка на Христос, нашиот Бог, таа, исто така, е наша заедничка мајка – мајка на целото човештво. Следствено, овој текст ќе ги истражи настаните што довеле до тоа, Црквата во 431 г. официјално да го примени за Дева Марија името Богородица. Како што ќе видиме, што е и уште поважно, овој термин има сотириолошко значење за нашето разбирање на Христовата личност.

Continue reading →

Во првото поглавје од книга, чиј наслов во послободен превод би гласел: Нормализирање на хомосексуализмот (Making Gay Okay, How Rationalizing Homosexuality Is Changing Everything), авторот Роберт Рејли го наведува следниот цитат од некои адвокати за правата на хомосексуалците: „Во секоја кампања за победа пред јавноста, хомосексуалците мора да бидат прикажани како жртви на кои им е потребна заштита, така што другите (straights) ќе бидат склони со рефлекс да ја прифатат улогата на заштитник“. Ова е многу ефективна стратегија. Но, статусот на жртва не е она, што некој претпоставува дека е. Имено, ЛГБТ – самоубиството, особено кај тинејџерите, изгледа дека ја замени СИДА-та како главен белег на хомосексуалците како жртви.

Според податоци на Универзитетот Колумбија од 2011 г. бројот на обиди за самоубиство меѓу хетеросексуалните адолесценти, е минимум 10 пати помал од оној кај младите со нетрадиционална сексуална ориентација. Исто така, застапеноста на самоубиство и обид за самоубиство поврзани со операција за промена на полот е исклучително висока. На пример, истражувачите откриле дека стапката на самоубиства кај постоперативните трансродови лица е 80 пати поголема од вкупната стапка на самоубиства кај американската популација. Висок процент на обиди за самоубиство меѓу трансродови луѓе е забележан и во студии од други земји, на пример, во Холандија. Се проценува дека 19-25% од трансродовите луѓе кои планираат операција за промена на полот се обиделе да извршат самоубиство. Студии од првите години на XIX век даваат уште повисоки цифри: до 1/3 од бројот на испитаните трансродови лица извршиле барем еден обид за самоубиство.

Освен огромната трагедија на самоубиството, ЛГБТ активистите и нивните симпатизери се соочуваат со вистинска загатка и во однос на неговите причини. И покрај цунамито од виножито што ја зафати колективната свест на Западот во изминатиот половина век, луѓето со хомосексуални склоности, очигледно, сè уште доживуваат интензивен внатрешен конфликт. Ако толерантната културна клима во однос на хомосексуалноста е очигледна, тогаш што повеќе да се очекува? Иако спортисти, актери, музичари и цели спортски брендови и корпорации се натпреваруваат во нивните напори пред сите да го истакнат нивниот став дека хомосексуализмот е нормална појава, американскиот Центар за контрола и превенција на болести (CDC) ни кажува дека во 2015 година, стапката на самоубиства кај ЛГБТ студентите била пет пати поголема од онаа кај стрејт студентите.

Секако, не се малку обучени специјалисти кои ги познаваат проблемите и тешкотиите на ЛГБТ заедницата и ќе се обидат со превенција на самоубиствата кај ЛГБТ луѓето преку развивање стратегии за намалување на психолошките доживувања на хомосексуалноста кај некоја личност.

Но, можеби има друго објаснување. Можеби причината зошто ЛГБТ луѓето од сите возрасти се сè уште толку длабоко конфликтни и толку склони на самоубиство и покрај тоа што живеат во толернатна култура е тоа што, длабоко во областа каде што совеста е сè уште недопирлива за културата, тие знаат дека се однесуваат на начин што ја нарушува нивната суштина како човечки суштества. За да откриеме зошто е тоа така, прво мора да имаме јасно разбирање за тоа, каква е суштината на човекот.

Св. Антониј Велики рекол: „Човекот според умот ја досегнува неизречената Божествена сила, а според телото има сродство со животните.“ Никој не може да се развие во морално силна, а со тоа и вистински исполнета, личност сè додека не сфати дека ние луѓето имаме трансцедентни, логосни души, како и материјални тела – слични со телата на некои животни. Ако нашите физички апетити не се регулирани од волјата со намера да го направиме она што е исправно, тогаш уживањето во нив и обидот да се рационализира нашето уживање, на крајот може да предизвика да ја изгубиме способноста за разликување помеѓу правилното и погрешното. Ако некој дојде до таа точка, тој се уподобува на некое животно што несвесно го прави она што инстинктот му го налага.

Постои верзија од бајката за принцот што се претвора во жаба, а потоа му се гади од себе бидејќи јаде инсекти и се препушта на жабјото однесување. Мора да признаеме дека на некој начин сите сме отуѓени и отпаднати од богосиновското достоинство на првосоздадениот човек, во смисла дека сме стекнале животински нагони, коишто на дел од нас им се одвратни. А конторолирањето, справувањето со ниските склоности е познато под имињата: пристојност, морален сензибилитет, разумно однесување… Процесот на контролирањето на физичките апетити и пориви е процес на морален развој и без да растењето во тој процес никој не може да стане морално силна личност.

Доблесен и исполнет живот е оној во кој правилно формираната човечка волја, или совеста, ги контролира и управува со животинските пориви. Да ја изберете за водилка добро воспитаната совест, значи да научите да живеете во согласност со целосноста на човековата природа. Затоа, една од најголемите навреди гласи: „Се однесуваш како животно.“ Значи, се работи за тоа да останеме доследни на нашата богообразна човечка природа. Како што шеговито рекол Гилберт К. Честертон, „Ако сакате да разубедите човек (да се воздржи од некакво искушение), на пример, да не го испие неговото десето виски, ќе го удрите по грбот и ќе му кажете: Ајде, биди маж, немој… Но, никој што сака да го одврати крокодилот што се подготвува да изеде својот десетти истражувач, не би го удрил по грбот и би му рекол: Ајде, биди крокодил, немој…“ Јасно е, секој дејствува според својата природа.

Во иронична спротивност со идејата дека похотливото задоволување на сексуалната желба е начин да се исполни нечиј идентитет, доживувањето на нашиот целосен, или целомудрен идентитет како човечки личности бара од нас своите желби да ги подложиме на објективните, трансцендентни стандарди на моралот и добродетелта. Според Платон, тој стандард што треба да ни послужи како образец за живеење е поставен од „Причината на сè што е убаво и правилно, непосредниот Извор на смисла и вистина во умствениот свет; кон кој мора да биде насочен и прицврстен погледот на секој што сака да постапува мудро во јавниот или во приватниот живот.“

Линкови
The Scariest Part About America’s LGBTQ Suicide Epidemic Is What We Don’t Know About It

https://www.vice.com/en/article/jmkmvd/the-scariest-part-about-americas-lgbtq-suicide-epidemic-is-what-we-dont-know-about-it

LGBQ teens face serious suicide risk, research finds

https://www.cnn.com/2017/12/19/health/lgbq-teens-suicide-risk-study/index.html

Подростки с нетрадиционной сексуальной ориентацией чаще совершают самоубийства

https://www.rosbalt.ru/style/2011/04/21/841705.html

Геи-самоубийцы

https://www.gazeta.ru/science/2011/04/18_kz_3587269.shtml

Названа причина высокой смертности геев

https://ytro.news/articles/2011/04/18/969782.shtml

Suicide and Suicide Risk in Lesbian, Gay, Bisexual, and Transgender Populations: Review and Recommendations

https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/00918369.2011.534038?src=recsys&

The Republic, Book 7.

http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0168%3Abook%3D7&force=y

https://bit.ly/2VGV9dZ